Wat mag het kosten?

Algemene toelichting
Landelijk maar ook lokaal zien we dat de kosten voor de jeugdzorg oplopen. We hebben er tot nog toe voor gekozen om deze zogenoemde autonome ontwikkeling niet structureel maar eenmalig op te nemen in de begroting. Vanaf dit jaar is het voorstel om deze autonome ontwikkeling meerjarig te begroten. Daarentegen gaan we ervan uit, op basis van de vastgestelde hervormingsagenda, dat de sector gemeenten en dus ook Venlo (deels) gecompenseerd wordt voor de autonome ontwikkeling en we erin slagen om in ieder geval een deel van de hervormingsagenda te vertalen in lagere lasten.

Bij de invoering van de Hervormingsagenda is er een uitvoerige risicoanalyse uitgevoerd waarbij vanuit Venloos perspectief geconstateerd is dat het effectueren van de afspraken en maatregelen uit de hervormingsagenda een lastig verhaal is zowel inhoudelijk als de compensatie vanuit het Rijk als het gaat om de autonome ontwikkelingen. Vooralsnog is hiervoor een te realiseren opgave ingeboekt van € 2 miljoen voor het jaar 2026 oplopend naar € 3,5 miljoen vanaf 2028.
Tevens gaan we ervan uit dat Rijksbezuinigingen (€ 511 miljoen) voor de gemeente Venlo structureel  gecompenseerd worden. Verder is in de hervormingsagenda afgesproken dat de autonome groei binnen de jeugdzorg bekostigd gaat worden door het Rijk. Het is daarom belangrijk om deze autonome groei zichtbaar te maken zodat hierover passende afspraken met het Rijk gemaakt kunnen worden. Hieronder gaan we per onderdeel nader in op de begroting opgenomen bedragen.

Autonome ontwikkelingen Jeugd en indexering
De begrotingsvoorstellen jeugd voor 2025 zijn fors, maar wel noodzakelijk als we de jeugdhulp willen blijven bieden aan alle jeugdigen in Venlo die hiervoor in aanmerking komen. De voorstellen zijn gebaseerd op huidige inzichten, ontwikkelingen en beschikbare data. Daarnaast zien we dat de met zorgaanbieders overeengekomen indexering (OVA) de afgelopen jaren fors is toegenomen waardoor de stijging van de kosten jeugd nog verder is toegenomen.

De toename in kosten ten opzichte van de eerder vastgestelde begroting is € 7 miljoen in 2025 en € 7,4 miljoen vanaf 2026. Dit bedrag bestaat enerzijds uit de autonome ontwikkelingen die leiden tot een structurele toename van de lasten met € 4,7 miljoen in 2025 en € 5,4 miljoen vanaf 2026. Daarnaast is sprake van een toename van kosten als gevolg van de ingevoerde landelijke tarieven voor jeugdbescherming/ jeugdreclassering met € 229.000 in 2025 en € 219.000 vanaf 2028. Ook hebben we in 2025 en 2026 een aantal voorstellen opgenomen die als pilot fungeren in het kader van preventie. Tot slot leidt de (met zorgaanbieders overeengekomen) indexering tot een kostentoename van € 2 miljoen in 2025 en € 1,8 miljoen vanaf 2026.

Hervormingsagenda
Op 19 juni 2023 is de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 (HVA) definitief vastgesteld. Doel van de maatregelen in de Hervormingsagenda is het stelsel kwalitatief verbeteren en financieel houdbaar maken: betere en tijdige zorg en ondersteuning voor jeugdigen en hun gezin, op de juiste plek en wanneer dit nodig is. De maatregelen zoals opgenomen in de HVA tellen op tot een landelijk besparingspotentieel van ruim € 1 miljard vanaf het jaar 2026. In onderstaande tabel is een inschatting gemaakt van het aandeel Venlo in dit besparingspotentieel.

Het effect van de maatregelen van de Hervormingsagenda Jeugd zijn in dit stadium nog erg onzeker en lastig te voorspellen. Met betrekking tot de Hervormingsagenda merken wij op dat een belangrijk deel van de maatregelen al (deels) wordt uitgevoerd. In combinatie met de forse autonome groei zien we weliswaar een demping in de kosten maar vooralsnog geen daling. Het blijft dan ook een risico dat de financiële reeks zoals gekoppeld aan de hervormingsagenda, niet volledig realiseerbaar is.
Echter op basis van de interventies zoals SOJ, Kansrijke Start, Gezinscoaches maar ook een versterking van de toegang, is een reële inschatting gemaakt. Dit is een inschatting van het te begroten besparingspotentieel van de hervormingsagenda dan wel dat wij op basis van de afspraken uit de hervormingsagenda de autonome ontwikkelingen (deels) gecompenseerd krijgen. In onderstaande tabel is het besparingspotentieel, zoals dat nu is opgevoerd in de MJB 2025, weergegeven.

Impact Rijksbezuiniging Jeugd

Naast de financiële reeks van de HVA was tot voor kort tevens sprake van een aanvullende financiële landelijke opgave jeugd van € 511 miljoen waar het Rijk de verantwoordelijkheid voor draagt. Voor 2025 is deze opgave incidenteel geschrapt. In het hoofdlijnenakkoord wordt  aangekondigd deze bezuinig structureel van tafel te halen. Dit zou betekenen dat er vanaf 2026 structureel additionele middelen vanuit het Rijk komen. In onderstaande tabel is een schatting van het aandeel Venlo van de € 511 miljoen opgenomen.

*in het hoofdlijnenakkoord is aangegeven dat de Rijksbezuiniging van 511mln structureel geschrapt wordt vanaf 2026. Deze middelen hebben we echter nog niet structureel ontvangen.

Op basis van de provinciale richtlijn mogen gemeenten in hun begroting rekening houden met een besparing op de uitgaven van € 511 miljoen vanaf 2026 structureel als gevolg van maatregelen die het Rijk zal uitwerken.  De vertaling van de genoemde bedragen naar gemeentelijk niveau is aan de gemeenten zelf (eventueel in overleg met de toezichthouder), bijvoorbeeld op basis van het aandeel in het cluster jeugd van de algemene uitkering. Bij de MJB 2024 was reeds € 1,622 miljoen in 2026 en € 884.000 vanaf 2027 ingeboekt. Aanvullend houden we in de MJB 2025 rekening met € 2,078 miljoen in 2026 en vanaf 2027 € 2,816 miljoen (per saldo € 3,7 miljoen vanaf 2026).

Aanvullende posten op de rijksbegroting
Op de Rijksbegroting (Aanvullende Posten) staan middelen gereserveerd voor de sector gemeenten voor 2026 en verder als bijdragen in het gemeentefonds. De beschikbaarstelling van deze middelen voor de jaren 2026 en verder vindt plaats na het advies van de deskundigencommissie en de besluitvorming daarover. Bij de begroting 2024-2027 is hiervoor voor het jaar 2026 € 1,8 miljoen opgenomen en vanaf 2027 € 1,3 miljoen structureel. Dit is passend binnen de door de provincie afgegeven richtlijnen.

Hieronder is een specificatie van het saldo van het begrotingsvoorstel weergegeven.

In de begroting 2024 is voor 2025 en verder rekening gehouden met een OVA index van 4,9%. De daadwerkelijke OVA index is uitgekomen op 5,62%. Verder moeten voor 2025 en verder de budgetten verhoogd worden met de verwachte OVA / CPI 2025. Deze is hoger dan de reeds verwerkte indexering via de kadernota 2025.

In de meicirculaire 2024 worden middelen ontvangen om de hogere kosten door de invoering van het landelijk tarief JB/JR te compenseren.

De uitstroom uit Jeugdvoorzieningen met verblijf en uit Maatschappelijke Opvang Jeugd stagneert. Dat komt door lange wachtlijsten voor Beschermd Wonen en door het ontbreken van een alternatieve en beter passende voorziening voor de doelgroep, jongeren van 18 tot 30 jaar. Daarbij gaat het ook om jongeren die langdurig verbleven in instellingen. De huidige ambulante Wmo-voorziening is voor deze doelgroep niet passend.
Met deze pilot organiseren we een innovatief aanbod van wonen met begeleiding in de wijk voor deze jongeren met potentie op uitstroom naar zelfstandig wonen. Het is een integraal aanbod gericht op zelfstandig wonen, passende daginvulling, financiële zelfstandigheid en regie op het dagelijks leven. Hiermee willen we de uitstroom van jongeren van 18-30 jaar uit de maatschappelijke opvang of jeugdvoorzieningen met verblijf naar zelfstandig wonen bevorderen. En we willen de wachtlijsten MO beperken en de kosten voor jeugdvoorzieningen terugdringen.
De kosten per plek zijn € 48.585. Het  doel is om 6 plekken te realiseren. De totale kosten zijn dus € 291.510. We gaan ervan uit dat de kosten Jeugd met verblijf hierdoor met € 100.000 dalen.

De subsidieaanvraag 2024 van Veilig Thuis NML is significant hoger dan 2023. In de begroting 2024 van de gemeente Venlo is rekening gehouden met de OVA index (4,9%), terwijl in de subsidieaanvraag van Veilig Thuis uitgegaan wordt van 8% indexering. Veilig Thuis gaat uit van een hogere index omdat hun kosten voornamelijk personele kosten zijn en in de afgesloten CAO een forse loonsverhoging is voorzien. De eerder opgevoerde post communicatie (€ 20.000) wordt als besparing ingebracht.

Onderwijs, jeugdhulp en welzijn ontmoeten elkaar in en om de school, dé ontwikkelplek waar kinderen en jeugdigen samenkomen. In Venlo zien we steeds meer vraagstukken ontstaan uit de druk die gezinnen ervaren en die de school binnen komen. We zijn een pilot Schoolmaatschappelijk werk (SMW) gestart met onderwijspartners. Op drie Speciaal Basisonderwijs Scholen (SBO) is SMW toegevoegd aan het team van professionals binnen de school.

Door de aanbesteding van de nieuwe regionale contracten voor de segmenten 3 en 4 Jeugdzorg vanaf 2026 kunnen we meer grip krijgen op de kostenontwikkeling van de jeugdzorg. Om de juiste sturingselementen in het programma van eisen te laten landen is specifieke expertise nodig die Venlo niet regulier voor handen heeft.
Ook vraagt het implementeren van het werkproces dat voortkomt uit de nieuwe contracten, andere kennis dan regulier voorhanden is. Om deze processen goed te laten verlopen worden tijdelijk extra middelen gevraagd.

Sociaal Medische Indicatie (SMI) is een vangnetregeling die gemeenten de mogelijkheid geeft om gezinnen tijdelijk financieel te ondersteunen in de kosten van de kinderopvang als zij door bepaalde medische of sociale omstandigheden tijdelijk niet in aanmerking voor de kinderopvangtoeslag. Het voorstel valt onder het ‘Scenario van hoop’. Het budget van € 100.000 dat sinds 2021 wordt ingezet is in 2024 en 2025 opgehoogd met € 100.000 naar € 200.000. Dat was nodig omdat de kosten in 2022 en 2023 hoger uitvielen. Er is geen aanleiding om het beleid op dit moment te wijzigen. Het voorstel is om ook het budget voor 2026 met € 100.000 op te voeren. In 2025 onderzoeken we of SMI het gewenste effect geeft, of dit duurdere jeugdhulp aantoonbaar voorkomt.

Op basis van de meest recente data en interpretatie landelijk beleid komen wij (structureel) middelen tekort voor de Wmo-maatwerkvoorzieningen ‘Hulp bij huishouden (€ 500.000) en ‘Woonvoorzieningen’ (€ 485.000). Voor 'Woonvoorzieningen wordt het budget alleen voor 2025 en 2026 opgehoogd. Daarna worden de lasten structureel aangepast op basis van onderzoek.
Tegelijkertijd houden wij structureel middelen over voor de Wmo-maatwerkvoorzieningen ‘Begeleiding’ (€ 1.000.000) en ‘Doelgroepenvervoer’ (2025 € 360.000) / vanaf 2026 € 400.000).
Data bestaat onder andere uit het aantal actieve indicaties door de tijd heen. Leidend bij de interpretatie landelijk beleid is het beleid dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen en het (nog) ongewijzigd beleid rondom het abonnementstarief.

In de begroting 2025 MGR zijn ten opzichte van de huidige begroting het aantal plekken BW uitgebreid en is er een indexering van 6% toegepast.
Verder wordt voor Wonen Plus vanaf 2025 een structureel budget opgenomen van € 250.000. Wonen plus is in september 2023 gestart. Hiervoor is tot en met 2024 incidenteel budget opgenomen in de begroting. Het doel van het programma is om zorgmijders de zorg en ondersteuning te bieden die zij nodig hebben. Wonen Plus is gestart als pilot. De eerste evaluatie van Wonen Plus is positief.
Hier staat tegenover dat via de meicirculaire 2024 regionaal een bedrag wordt ontvangen voor de indexering van de Integratie Uitkering Beschermd wonen van € 2,7 miljoen en voor Nationaal Actieplan dakloosheid € 1,2 miljoen.
Het aandeel van gemeente Venlo in het Nationaal Actieplan dakloosheid is in 2025 € 321.955 en vanaf 2026 € 269.370.
Middelen die Venlo specifiek ontvangt voor de aanpak dakloosheid willen we inzetten voor het voorkomen van dakloosheid en de doelgroep (potentieel) daklozen. Het voorstel is om het bedrag vanaf 2025 op te nemen in het exploitatiebudget.
Verder is in de huidige begroting van gemeente Venlo uitgegaan van een verdeelsleutel Beschermd Wonen waarbij het aandeel van gemeente Venlo 21% is. Op basis van de beschikbare informatie op dit moment, gaan we voor 2025 uit van een aandeel van 27,49% en vanaf 2026 van 23%.